Seminaria naukowe z cyklu SGR
Geneza seminariów z cyklu SGR
sobota, 29 kwietnia 2023
Geneza
Celem seminariów naukowych jest zapoznanie jego uczestników z koncepcją Społecznej Gospodarki Rynkowej (SGR) i jej implementacją w niemieckiej polityce gospodarczej w okresie od 1948 roku aż do współczesności. Oparta na teorii ordoliberalizmu i zainaugurowana przez Ludwiga Erharda w roku 1948 polityka społecznej gospodarki rynkowej (SGR) przyniosła w Niemczech Zachodnich szybki wzrost produkcji, dochodów oraz stabilizację ekonomiczną i społeczną. Sukces SGR zainteresował ekonomistów i polityków. W Polsce społeczna gospodarka rynkowa została zapisana w artykule 20 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483 - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.):
Art. 20. Zasada społecznej gospodarki rynkowej
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.
Mająca konstytucyjną rangę społeczna gospodarka rynkowa (SGR) to koncepcja ustroju równowagi, ukierunkowana na harmonizowanie wzrostu gospodarczego z postępem społecznym i ekologicznym. Teoretyczną podstawę koncepcji SGR jako modelu społeczno-gospodarczego ustroju równowagi stanowi ordoliberalizm, czyli zapoczątkowany przed II wojną światową teoretyczny nurt, którego prekursorem był Walter Eucken. Ordoliberalizm to koncepcja „liberalizmu uporządkowanego” zorientowanego na ład społeczno-gospodarczy, na godzenie, harmonizowanie interesów gospodarczych i społecznych. Ordo bowiem znaczy ład, umożliwiający ludziom „życie w wolności i odpowiedzialności”. Dla ordoliberalizmu – w odróżnieniu od neoliberalizmu – charakterystyczny jest sceptycyzm co do doskonałości wolnego rynku. Odzwierciedla to chociażby sformułowana przed ponad ośmiu dekadami teza Euckena, że „każdy rynek nieujęty w porządkujące jego spontaniczne funkcjonowanie, instytucjonalne ramy konkurencyjnego ładu gospodarczego, zawiera w sobie immanentną tendencję do samozniszczenia” (Grundsätze der Wirtschaftspolitik) - wskazuje prof. Elżbieta Mączyńska w artykule pt. Turbulentny świat cywilizacyjnego przesilenia.
W Traktacie Lizbońskim z roku 2008, dokumencie o charakterze konstytucyjnym dla Unii Europejskiej, społeczna gospodarka rynkowa stanowi jeden z głównych celów unijnej polityki gospodarczej i społecznej. W dyskusjach dotyczących SGR skupiających się dotychczas na kształtowaniu ram instytucjonalnych i polityki makroekonomicznej i realizacji zadań ogólnospołecznych, tj. pełne zatrudnienie i wyrównanie społeczne konieczne jest dokonanie radykalnego przełomu. Prof. Elżbieta Mączyńska w artykule pt. "Przesilenie cywilizacyjne i wymóg nowego ładu społeczno-gospodarczego" podkreśla, że:
Dokonujące się obecnie przesilenie cywilizacyjne, z jego cyfrowym potencjałem sztucznej inteligencji, skutkuje głębokimi perturbacjami i globalnym nieładem, wynikającymi z niedostosowania dotychczasowych modeli i systemów społeczno-gospodarczych do coraz bardziej intensywnych przemian. Niedostosowania takie stają się barierą trwałego, harmonijnego, czyli potrójnie zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, godzącego interesy gospodarcze, społeczne i ekologiczne.
Warunkiem przywracania ładu są zmiany w systemach społeczno-gospodarczych, ukierunkowane na optymalne wykorzystanie potencjału czwartej rewolucji przemysłowej, w sposób zapewniający trwałość rozwoju i zwiększanie odporności tych systemów na kryzysowe zagrożenia. W przywracaniu ładu istotną rolę mogą odegrać ordoliberalizm i społeczna gospodarka rynkowa jako ordoliberalny model ładu społeczno-gospodarczego.
Seminaria naukowe z cyklu SGR były organizowane przez 25 lat we Vlotho (Niemcy), a od 2017 r. są organizowane w Ełku we współpracy z Konrad-Adenauer-Stiftung e. V.. Wyniki seminariów są wykorzystywane w pracy dydaktycznej jego uczestników, a także są publikowane w monografiach naukowych i na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Naukowe kierownictwo nad seminarium z cyklu „Społeczna Gospodarka Rynkowa” sprawują obecnie: prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska – Honorowa Prezes PTE, SGH oraz prof. dr hab. Piotr Pysz (WSFiZ) - Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku.